تانکهای ذوالفقار ایران

تانک ذوالفقار گرچه یک تانک تلفیقی به شمار می آید, اما همچنان میتوان آن را بعنوان یکی از تانکهای مدرن که توانایی مقاومت در برابر برخی از تانکهای غربی را دارد نام برد.

این تانک که از سه نوع مختلف تشکیل میشود, تانک ذوالفقار 1, 2 و 3, و در سال 1992 طرح نهایی نمونه ی اول آن که تلفیقی از تانک ام-60 آمریکایی و تانک چیفتن انگلیسی بود, و همچنین از برخی جزئیات و قطعات اصلی تانک تی-72 روسی در آن استفاده شده بود بعنوان اولین تانک ساخت داخل ایران شناخته شده است. از سال 1996 تولید انبوه آن آغاز شد, از قابلیتهای این تانک میتوان به مسافت یاب لیزری, سیستم فشنگ گذاری خودکار, و لوله ی 125 میلیمتری آن اشاره کرد, که در بین تانکهای هم دوره ی خود نسبتا" پیشرفته به حساب می آمد. 

و اما تانک ذو الفقار 2, متاسفانه اطلاعات زیادی از این تانک نه در بایگانی ارتش و نه در اطلاعات سپاه وجود ندارد, از آنجایی که این تانک فقط یک نمونه ی آزمایشی بوده و صرفا جهت نمایش پیشرفتهای حاصل از تحقیقات ارتش زمینی ایران بوده, نمیتواند در بین لیست تانکهای عملیاتی قرار بگیرد.

تانکهای ذوالفقار 1

--------------------------------------------

تانک ذوالفقار 3

 این تانک که شاهکار تانکهای ایرانی میباشد, یکی از مدرن ترین تانکهای خاور میانه است, دارای لیزر مسافت یاب, سیستم دفاعی هشدار دهنده لیزری, سیستم آشکار سازی مادون قرمز, سیستم اخطار تهدید موشکی که همزمان و هماهنگ با سیستم پرتاب گلوله های دودزا میباشد. این تانک از شاسی معروف تانک M-1 Abrams آمریکایی استفاده میکند, که دارای 9 چرخ میباشد.

یکی دیگر از توانایی های این تانک حرکت آن در عمق 1.6 متری آب است, که با توجه به شنی های مدیوم آن یکی از شگفتیهای این تانک به شمار می آید. تانک ذوالفقار 3 دارای بلندی کم و خاصیت استتار بسیار بالایی است و در فاصله ی 800 متری میتواند استتار فوق العاده ای داشته باشد. و همچنین هدف گرفته شدن آن توسط تانکهایی از جمله آبرامز ام 1 مقداری سخت تر شده. این تانک دارای دوربین های مدار بسته ی  z/c360 میباشد, که خدمه ی آن میتوانند بوسیله ی آن از داخل تانک محیط خارج آن را بطور 360 درجه ببینند که یکی از پیشرفته ترین تکنولوژیهای تانک سازی امروز دنیاست. 

مقایسه ی تانک ذوالفقار 3 و آبرامز ام 1

--------------------------------------

و اما تانک ذوالفقار 3 در میدان نبرد:

این تانک به دلیل کوتاه بودن میتواند از برخی گلوله های تانک به تانک جان سالم به در ببرد اما این کوتاهی باعث سخت شدن جابجایی درون تانک شده, سرعت عمل خدمه ی آن را کم میکند, همچنین خدمه ی آن محکوم به ماندن درون تانک در شرایط هدف گرفته شدن توسط موشکهای دشمن هستند, بدلیل کمبود فضا جهت خروج از تانک و گرفتن زمان زیاد برای خروج از آن, خدمه ی آن همراه تانک متاسفانه نابود خواهند شد. 

این تانک گرچه دارای استتار بسیار خوبی میباشد, اما بسیاری از نیروها و تیم های ضد تانک غربی دارای دوربین و اسلحه های حاوی سیستم تشخیص حرارت بوده و به این وسیله حرارت حاصل از موتور تانک به راحتی مورد روئیت آنها قرار میگیرد. همچنین این تانک در قسمت بالایی دارای هیچ گونه زره نمیباشد, و از آنجایی که تقریبا" همه ی نیروهای ضد تانک غربی دارای اسلحه ی Javelin  هستند و گلوله ی 40 هزار دلاری آن از بالا هدف را مورد اصابت قرار میدهد, تانک ذوالفقار 3 هیچ شانسی برای زنده ماندن در مقابل گلوله ی Javelin  نخواهد داشت.

این تانک از فناوری زره اورانیومی استفاده نمیکند, این مورد میتواند برتری تانک آبرامز ام 1 را مقابل ذوالفقار 3 ثابت کند, زیرا تانک ذوالفقار 3 شاید بتواند جلوی 2 یا 3 گلوله ی تانک آبرامز مقاومت کند, اما خود شاید حتی نتواند با شلیک 5 گلوله ضد تانک ضد زره تانکهای آبرامز ام 1 را از پای در آورد.

وزن حقیقی تانک بین 60 تا 70 تن میباشد, این مساله که تانک میتواند 70 کیلومتر در ساعت حرکت کند, با توجه به موتور آن که یک موتور دیزل 1000 اسب بخار است باعث شده تا مقداری غیر منطقی به نظر بیاید.

این تانک فاقد دریچه ی ورودی هوا برای موتور است, که جای خود بسیار تعجب آور است.

 تانک ذوالفقار 3 شاید آنقدرها هم که گفته شده قدرتمند نباشد اما آغازی بود برای شروع پروژه ی تانک نهایی نیروی زمینی ارتش ایران, که همچنان یک پروژه ی سری و مخفی به شمار می آید. انتظار میرود که این تانک نهایی از پیشرفته ترین تکنولوژیها در زمینه ی تانک سازی برخوردار باشد.

تانک ذوالفقار 3 در خط تولید انبوه قرار دارد و در خدمت ارتش زرهی ایران میباشد.

بطور کلی تانک ذوالفقار 3 تنها در شرایط پشتیبانی هوایی و توپخانه میتواند موثر باشد, در غیر اینصورت براحتی مورد هدف قرار میگیرد, همانند تانکهای تی-72 روسی.

تانک های مدرن و کاربرد آنها

اولین تانکها توسط انگلیسیها ساخته شدند, در جنگ جهانی اول. هدف اصلی ساخت تانکهای جنگی پیروز شدن در جنگهای سنگری بود, بخاطر اینکه هدف قرار دادن سربازانی که در سنگر قرار داشتند کار بسیار مشکلی بود نیاز به یک وسیله ی ضد گلوله برای عبور از مواضع دفاعی دشمن داشتند.

اما امروزه هدف از ساخت تانک دیگر خراب کردن سنگرهای دشمن نیست, بلکه از بین بردن تانکهای دشمن و تاسیسات نظامی آنهاست. امروزه ساخت هر تانکی حداقل یک میلیون دلار هزینه دارد, به غیر از هزینه ی سوخت, گلوله و نگهداری آن. هدف اصلی از وارد کردن یک تانک در جنگهای مدرن نابود کردن خطوط دفاعی دشمن و عقب راندن پیاده نظام دشمن است, اگرچه خیلی از تانکهای عملیاتی مدرن نقش توپخانه را نیز بازی میکنند, بخاطر داشتن لوله ی قطور و بلند آنها میتوانند اهداف دور از دسترس را مورد هدف قرار دهند. تانک آبرامز (M1 Abrams) که در خدمت ارتش آمریکا میباشد از اولین تانکهای عملیاتی بود که میتوانست همزمان هم با دشمن در دیدرس مبارزه کند و هم از طریق لوله ی قطورش با استفاده از گلوله های آتشزا یا انفجاری اهداف بسیار دوری که حتی نمیتواند آنها را مشاهده کند مورد هدف قرار دهد, این عمل بوسیله ی سیستم رادار تانک انجام میشود, با داشتن طول و عرض جغرافیایی هدف میتوان آن را از فاصله ی بیش از 3 کیلومتر مورد هدف قرار داد. البته دقت این گونه شلیک ها بستگی به خدمه و نوع ساخت تانک دارد. یک تانک آبرامز ام یک با طراحی عملیاتی درجه یک به همراه تجهیزات دید کامل حدود 6.5$ میلیون دلار هزینه دارد.

تانک آبرامز ام 1

-----------------------------------------------------------

تانک لئوپارد 2 (Leopard 2) در خدمت ارتش آلمان است, یکی از پر هزینه ترین تانکهای جهان, هزینه ی ساخت هر تانک لئوپارد 2 به 4.5$ میلیون دلار میرسد, این هزینه ی زیاد باعث شده تا این تانک در میان تانکهای دیگر دارای یک سری قابلیت های تازه باشد. از اولین تانکهایی بود که با حرکت روی آسفالت باعث خراب شدن آن نمیشود, این مورد باعث میشود که تانک به خودی خود قادر باشد از موقعیتی به موقعیت دیگر درون شهر حرکت کند, بدون اینکه نگران جریمه ی شهرداری باشد, اما تانکهای روسی همگی باعث خراب شدن آسفالت جاده ها میشوند, بخاطر همین آنها را با تریلر های بزرگ از شهری به شهر دیگر منتقل میکنند.

از قابلیتهای تانک لئوپارد 2 میتوان به قابلیت حرکت در عمق 4 متری آب نمود که بوسیله ی یک لوله ی مخصوص تنفس در زیر آب میتواند ساعتها در زیر آب بماند, حتی میتواند در زیر آب مخفی شده و در زمان مناسب از آب بیرون آمده و تانکهای دشمن را قافلگیر کند. این تانک در افقانستان حضور داشته و هنوز حتی یکی از آنها نیز از بین نرفتند. 

تانک لئوپارد 2 میتواند در حال حرکت حداکثر بروی 4 هدف در حال حرکت قفل کند و اگر 3 هدف از 4 هدف تانک باشد, میتواند با استفاده از قالبیت Triple Shot آنها را در عرض 3 ثانیه مورد اصابت گلوله ضد تانک خود قرار دهد. 63 تن وزن دارد, یکی از سنگینترین تانکهای جهان است. ورود این تانک در یک میدان جنگ میتواند بدترین کابوس برای تانکهای دشمن باشد. با این وجود تانک آبرامز ام یک همچنان رکورد قویترین تانک را در دست دارد در حالی که تانک لئوپارد 2 میتواند همزمان 2 تانک آبرامز را بروی خودش سوار کند و به حرکت ادامه دهد, البته این یک فقط یک تخمین است, بخاطر موتور و شنی های منحصر به فرد لئوپارد 2.

تانک لئوپارد 2

-------------------------------------------------------------

تانک روسی T-72 یکی از معروفترین تانکهای جهان است, همینطور در بین تانکها بیشترین فروش را داشته, و بیش از 40 کشور دنیا از این تانک بعنوان تانک اصلی نیروهای نظامی خود استفاده میکنند. بدلیل هزینه ی کم در ساخت و قابلیتهای زیاد در قبال هزینه این تانک بعنوان یکی از بهترین تانکهای قرن حاظر شناخته میشود. گفته میشود که حدود 25 هزار عدد از این تانک فقط توسط روسیه ساخته شده. به غیر از روسیه این تانک توسط ایران, سوریه, جمهوری چک, یوگسلاوی و ... تولید میشود. این تانک فقط 41 تن وزن دارد, یکی از سبک ترین تانکهای جهان است و قدرت جابجایی بسیار بالایی دارد, اما بخاطر قدیمی بودن تجهیزان استفاده شده در ساخت این تانک, مدت زیادی در مقابل تانکهای غربی دوام نمی آورد. در روز اول جنگ عراق نزدیک 800 تانک T-72 منهدم شدند, این موضوع بقیه ی کشورهایی که از این تانک استفاده میکردند را ترساند, از آن پس کشورهایی چون ایران شروع به ایجاد تغییراتی در بدنه و تجهیزات آن کردند, که میتوان از جمله Explosive Reactive Armor یا (ERA) نام برد, این زره میتواند تانک را در مقابل گلوله های آتش زا یا برخی گلوله های ضد تانک مقاوم کند, و جلوی گلوله های نفوظ کننده ی تانکهای مقابل را میگیرد, بصورتی که حدود چند صدم ثانیه قبل از برخورد گلوله تانک مقابل, ERA  خود منفجر شده و قدرت گلوله را خنثی میکند. این امر باعث میشود که افرادی که در کنار تانک حرکت میکنند همیشه در خطر باشند, زیرا ERA یک انفجار خارجی ایجاد میکند, به این صورت خود تانک صدمه ی جدی نمیبیند.

اما حتی وجود ERA  نیز کافی نیست تا این تانک بتواند جلوی تانکهای غربی دوام بیاورد. تانک T-72  همچنان از سیستم سوخت رسانی تانک T-34  که زمان استالین و در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار میگرفت استفاده میکند, این موضوع باعث کند شدن تانک و عدم توانایی حرکت در برخی شرایط میشود. بطور کلی استفاده از این تانک بصورت گروهی میتواند کارساز باشد, بعنوان مثال 4 تانک T-72 معمولی میتوانند یک تانک آبرامز ام یک را قافلگیر کرده و با از دست دادن حداقل یک T-72  بتوانند آبرامز را از پای در آورند. کاری که تانکهای شرمن  Sherman M4 در جنگ جهانی دوم در مقابل تانکهای Panther آلمانی انجام میدادند. معمولا هم نتیجه ی مثبت میگرفتند.

اما تانک T-72  میتواند از انفجار هسته ای جان سالم به در ببرد, بخاطر طراحی بدنه اش, همچنین در مقابل انفجار های شیمیایی سرنشینان خود را محافظت میکند, اما دید راننده تانک بسیار محدود است, داخل تانک بسیار کوچک و ناراحت کننده است, سیستم تهویه هوا تقریبا" ندارد, بخاطر عدم وجود تجهیزات هیدرولیک در کنترل حرکت تانک, همیشه با جایگیری در مقابل تانکهای غربی در زمان نبرد مشکل دارند.

اما ارتش ایران با فعالیتهای گسترده ای که بروی این تانک انجام داده, توانسته برخی مشکلاتش را برطرف کند, همینطور از سیستم کلی آن بروی ساخت تانک ذوالفقار 2 و 3 که کاملا ساخت داخل هستند استفاده کند. 

در مطلب بعدی در مورد تانکهای ذو الفقار ایرانی صحبت خواهیم کرد...